Bij BiermanHenket werken we met respect voor het verleden én een blik op de toekomst. In deze editie van @Work vertelt onze architect Wiebe de Leijer over zijn werk aan historische interieurs: hoe er ruimte kan zijn voor een nieuw ontwerp en tegelijkertijd de monumentale kwaliteit versterkt wordt.
“Bij aanvang van een project kijk je eerst goed naar wat er al is,” vertelt Wiebe. “Het bestaande interieur bepaalt de aanpak. Soms is behoud en restauratie de beste keuze, maar soms kan juist een nieuwe, eigentijdse toevoeging het monumentale karakter van het interieur versterken.” Die balans is geen vanzelfsprekendheid. Het toevoegen van een ‘nieuwe tijdslaag’ vereist zorgvuldigheid en een diep begrip van de historische context. “Zo’n nieuwe laag moet niet zomaar een ontwerp zijn,” benadrukt Wiebe. “Het moet een dialoog aangaan met het monument. Denk aan symmetrie, materiaalgebruik of detaillering – herkenbaar, maar op een hedendaagse manier geïnterpreteerd.”
Verschillende benaderingen
Het werk aan de Eerste Kamer op het Binnenhof in Den Haag is een ultiem voorbeeld waarin alle verschillende benaderingen voor restauratie en eigentijdse toevoegingen aan bod komen. Vaak verschilt de benadering per ruimte. “In sommige vertrekken reconstrueren we interieuronderdelen die verloren zijn gegaan in de loop der tijd en is het absoluut de beste keuze om dit terug te brengen, andere vertrekken krijgen juist bewust en weloverwogen een nieuwe toevoeging die het aanwezige monumentale karakter versterkt. Het gaat vaak om verfijnde ingrepen die veel effect hebben.”
“In sommige vertrekken reconstrueren we interieuronderdelen die verloren zijn gegaan in de loop der tijd en is het absoluut de beste keuze om dit terug te brengen, andere vertrekken krijgen juist bewust en weloverwogen een nieuwe toevoeging die het aanwezige monumentale karakter versterkt."
Eigentijdse verfijning
In de Eetkamer van Willem V wordt bijvoorbeeld de oorspronkelijke lichtgrijze kleur hersteld, verdwijnen later toegevoegde verwarmingsinstallaties die de historische wandpanelen ontsieren en worden convectoren geïntegreerd in de nieuwe vloer van grenen. In de ruimte van Mary Stuart I zullen moderne installaties in de vloer weggewerkt worden en is als zichtbare wandafwerking rondom loshangende stof toegepast, geïnspireerd op de wandtapijten die er ooit hingen. Voor iedere bezoeker van deze ruimte is de wandafwerking straks als eigentijds te ervaren, maar met een heldere historische referentie als basis. “Door patronen en stiksels te gebruiken, krijgt het textiel een verfijning die aansluit bij het monumentale plafond, zonder historiserend te zijn.”
Plenaire Zaal
De plenaire vergaderzaal van de Eerste Kamer stelt bijzondere eisen aan gebruik, techniek en uitstraling. De uitdaging zit in het integreren van alle noodzakelijke voorzieningen zoals ventilatie, licht en geluid, zonder het monumentale interieur te verstoren. “We ontwerpen nieuwe bekledingen van de bestaande balkons die mooi aansluiten op de bestaande zaal. Technische verbeteringen zijn een prominent onderdeel van het ontwerp, terwijl je ze eigenlijk niet eens ziet.” Een ander voorbeeld is de verhoogde vloeren onder de zitbakjes. Door deze te vernieuwen, zijn er in de tredes geperforeerde messing roosters ontworpen die frisse lucht de ruimte inbrengen.
“Pas als je een interieur echt doorgrondt – de geschiedenis, de gebruikswensen, de waarden – kun je de juiste ontwerpkeuzes maken. En belangrijk: dat doe je samen met anderen. We overleggen nauw met het Rijksvastgoedbedrijf en de Eerste Kamer maar blijven ook in contact met expertorganisaties zoals de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en Monumentenzorg.”
